|
 |
|
Brzozowa,
Bugaj,
Celna,
Dawna,
Długa
(strona południowa),
Dziekania,
Jezuicka,
Kanonia,
Kamienne Schodki,
Krzywe Koło,
Miodowa
(strona wschodnia),
Mostowa
(pierzeja południowa),
Nowomiejska,
Piekarska,
Piwna,
Podwale,
Rycerska,
Rynek
Starego Miasta,
Senatorska
(1,3),
Szeroki Dunaj,
Świętojańska,
Wąski
Dunaj,
Plac Zamkowy,
Zapiecek. |
|
Kanonia.
Nazwa znana od 1704, 1750 "cmentarz alias
Kanonie", od w. XIX Kanonia. Trójkątny placyk na
tyłach kolegiaty Św. Jana, z wylotami ul.
Jezuickiej, ul. Dziekania i uliczki stanowiącej
przewężenie Dziedzińca Kuchennego Zamku, zwanej
"Do Kanonii" (a także przejścia wzdłuż pn. boku
kolegiaty oraz przejścia ku Wiśle w narożu pn:
wsch., prowadzącego do "furta canomcorum").
Na placyku tym znajdował pierwszy warszawski
cmentarz parafii św. Jana założony
prawdopodobnie razem z kościołem, zlikwidowany
został w 1780.
Po przeniesieniu 1406 kapituły z Czerska do
Warszawy Janusz I Starszy, książę mazowiecki
nadał trzynastu kanonikom place na budowę domów
(kanonii, kurii), wyłączone spod jurysdykcji
miejskiej. Kanonicy otrzymali działki o
szerokości 6-8 metrów i głębokości 10-34 m.
Jeden z domów o fasadzie szerokości 2 m powstał
dopiero w XVIII w. Na kilku budynkach znajdują
się tablice erekcyjne (nr 28 - wystawił kanonik
Stanisław Boniecki w 1541 r., a nr 26 kanonik
Samborski w 1521 r.). W domu nr 6, hipoteczny 87
(kustodia) , mieściła się siedziba urzędu
kapituły. Pierwotne kanonie drewniane, i
pierwsze murowane powstały w końcu w. XV,
większość w 1. połowie wieku XVI. Po pożarze
1607 północnego rzędu kanonii odbudowano je,
rząd wschodni przebudowano w ciągu w. XVII.
W 1704 roku na Kanonii wymienionych jest 12
domów księżych, a w jednym mieszka lokator
(komornik). W późniejszym okresie liczba
komorników wzrasta, zamieszkują tu głównie
krawcy, ale również, oficjaliści kościelni,
służba, kupcy i m.in. imć Pan La Croix,
pułkownik. W 1792 roku liczba ludności wzrasta
do 160 osób. Kanonicy wynajmowali lokale
parterowe również na szynki, było ich aż cztery. |
podwórka domów
przy Kanonii |
|
Po 1800 Stanisław
Staszic zakupił kustodię i dwie przyległe
kamienice (nr 8, hipoteczny 85 i 86) i
przekształcił je na siedzibę Towarzystwa
Przyjaciół Nauk, które mieściło się tu do 1823.
Potem domy te włączono do zespołu zamkowego,
pozostałe przeszły 1867-8 też na własność
rządową, następnie należały do osób świeckich i
duchownych.
Zabudowa zniszczona1944, zrekonstruowana
1958-60.
W początkach XX wieku na Kanonii mieszkał poeta
Or-ot [Artur Oppman (1867-1931)] - autor
licznych wierszy i pięknych legend warszawskich.
Mieszkał tu również Wiktor Gomulicki
(1848-1919), poeta, powieściopisarz, krytyk
literacki i historyk Warszawy, a jeszcze
wcześniej Jan Paweł Woronicz (1757-1829) poeta,
wybitny kaznodzieja, arcybiskup warszawski,
prymas Królestwa Polskiego w latach 1828-1829.
W 1771 na cmentarzu stanęła figura N. P. Marii
Niepokalanie Poczętej, obecnie umieszczona przy
wsch. ścianie prezbiterium katedry. 1972 w pn.
części placyku umieszczono dzwon . |
|
północna pierzeja
Kanonii po lewej poprzez Jezuicką widoczny
fragment Rynku |
|
 |
Po lewej widok z
Kanonii na Zamek na starym obrazie,
powyżej przedwojenna zabudowa Kanonii. |
|
|
