dzielnica |
osiedle |
Biała,
Chłodna, Chmielna (nr 98-134),
Ciepła,
Dobrzańskiego,
Elektoralna (nr 24-28),
Grzybowska,
Al.Jana Pawła II, Al.Jerozolimskie,
Kotlarska,
Krochmalna,
Łucka,
Miedziana,
Ogrodowa,
Pańska, Pereca, Platynowa, Prosta, Sienna,
Al."Solidarności", Srebrna, Śliska, Towarowa,
Twarda,
Waliców,
Wronia, Złota, Żelazna. |
|
historia ulicy
Leszno |
|
|
Aleja
"Solidarności" od czasów powojennych do 1991 roku była aleją
generała Karola Świerczewskiego. Nazwa ta
zastąpiła dawną ulicę Leszno (której fragment
pozostawiono od Młynarskiej do ulicy kardynała
Wyszyńskiego, a właściwie kilkanaście metrów
dalej). Przedwojenna ulica Leszno biegła także
od Młynarskiej, ale aż do ul. Rymarskiej
(obecnie plac Bankowy) i była to ważna
warszawska arteria. Jeszcze w latach 70 XX w.
mawiano - "mieszka obok Sądów na Lesznie".
Dla
pokolenia, które przeżyło II wojnę światową, ta ulica to
zawsze było Leszno.
Ze starego
przewodnika (1938): Ul.
Leszno. Jan Leszczyński, kancl. w. kor. w 1648
r., zakłada na początku dzisiejszej ul. Leszno —
miasteczko tej nazwy, które włączone zostaje do
organizmu ówczesnej Warszawy, jako odrębna
jurydyka, rządząca się swoimi prawami.
Przedłużone pola tej jurydyki utworzyły prosto
rozplanowaną ulicę, która od 1792 r. po
skasowaniu jurydyk — najściślej zespoliła się z
całym miastem. Ślady świetności i dobrego
zabudowania XVIII w. i początku XIX w. widoczne
są tu w stylowych fasadach starych kamienic.
Nr. 1 — nowoczesny gmach Polskiego Monopolu
Spirytusowego.
Nr. 14 — kamienica w stylu Ludwika XVI z 1791 r.
Nr. 20 — posesja z początku XVII w. zajęta przez
dwór Leszczyńskich. W czasie wojen szwedzkich
mieszkał tu czasowo Jan Kazimierz. W początkach
XVIII w. przechodzi pałac na własność Józefa
Potockiego, hetm. w. kor. W końcu XVIII w.
Ignacy Działyński wystawił tu murowany pałac,
mieszczący jego słynną bibliotekę. Fasada z
ozdobą ogrodową tego pałacu, zachowała po dziś
charakter architektury stylu Ludwika XVI. W
początkach XIX w. miała tu siedzibę jedna z lóż
masońskich. Od 1823 r. własność zboru
ewangelicko-reformowanego. W podwórzu zachował
się dawny zbór ewangelicki z 1777 r. Fasada jego
klasycystyczna, typowa dla końca XVIII w. Obok
kościół Ewangelicko-Reformowany, neogotyk, arch.
Łowy (1864—1882).
Kościół Narodzenia N. M. Panny.
Posesję Nr 32 zajmuje kościół, obok niego
zabudowania poklasztorne zakonu oo. karmelitów
trzewiczkowych, do zakonu których należał i sam
kościół. W 1682 r. rozpoczęto budowę, ukończono
i poświęcono kośc. w 1732 r. Restauracje
dziewiętnastowieczne odbiły się na wyglądzie
kościoła stosunkowo nieznacznie, dobudowano
wówczas frontowe schody z figurą Matki Boskiej
(słaba artystycznie rzeźba T. Czajkowskiego),
wewnątrz zaś usunięto 2 ołtarze.
Skromna barokowa fasada kościoła, uwieńczona
piękną sygnaturką, podzielona jest na 3
kondygnacje, stopniowo coraz to cięższe i coraz
to bogaciej traktowane pod względem dekoracji
architektonicznej i rzeźbiarskiej. W tympanonie
bogaty barokowy kartusz z monogramem N. M. P. W
niszach 3-ej kondygnacji barokowe figury: św.
Józef i św. Eliasz Karmelita.
Z prawej strony zespala się z fasadą
przybudówka-dzwonnica. W kościele tym w 1861 r.
rozległ się pierwszy (od 1831 r.) śpiew „Boże
coś Polskę" i stąd wyruszył pochód, zakończony
śmiercią „5 poległych".
Do kościoła przylegają dawne zabudowania
klasztorne z małym wewnętrznym dziedzińcem.
Skromny budynek, o podziale i układzie okien
charakterystycznym dla XVIII w., służył za
czasów Królestwa Kongresowego za więzienie
polityczne, w którym na rozkaz W. Ks.
Konstantego zamknięto cały szereg patriotów w
okresie poprzedzającym powstanie listopadowe, m.
in. Waleriana Łukasińskiego (pamiątkowa tablica)
i ppłk. Anatola Krzyżanowskiego.
Nr. 25 — naprzeciw kościoła, to dawny gmach
ratusza jurydyki Leszno. W czasach Królestwa
Kongresowego — więzienie dla niewypłacalnych
dłużników. Ratusz, ten jedyny zachowany z
dawnych ratuszów Nowego i Starego Miasta oraz
jurydyk, istniał już w połowie XVII w. Stan
obecny zachował nieco dawniejszych cech
osiemnastowiecznych mimo znacznych zmian,
wprowadzonych w następnych latach. Na miejscu
nieistniejącego obecnie prawego skrzydła z
charakterystyczną wieżyczką tego dawnego
ratusza, wznosi się bezstylowa kamienica.
Nr. 53/55. — wielki kompleks gmachów wg. proj.
arch. B. Pniewskiego, siedziba wszystkich sądów
grodzkich na terenie Warszawy.
W dalszym ciągu ul. Leszno zabudowana jest na
ogół mało charakterystycznymi domami, wśród nich
zachowały się nieliczne kamieniczki typu
pokrewne¬go do domków podmiejskich, wyróżniają
się nato¬miast bardziej poważnym i stylowym
potraktowaniem fasady Nr. Nr. 44, 64, 69 —
klasycyzm I poł. XIX w. |
młyn
parowy na Lesznie - koniec XIX w. |
dom Platera |
fabryka gilz do papierosów W.
Kwaśniewskiego - Leszno 108 |
Leszno w
1906 roku |
|
pogotowie
ratunkowe na Lesznie |
1863 rok |
|
|
|
|
|
|
w okresie okupacji |
|
1947 rok jeszcze Leszno istnieje |
powojenna odbudowa - znika ulica Leszno
- będzie aleja generała Świerczewskiego |
|
okolice
Sądów i Ogrodowej (ten przesmyk po lewej
przemianowano na ul. Dobrzańskiego) |
lata 60-te - ul.
Świerczewskiego okolice Grubej Kaśki i dawnej
ulicy Tłomackie,
na zdjęciu pierwsze dwa tramwaje to numery 30 i
34 |
|
|
|