|
Rynek 32 |
|
Rynek 32, hip. 54,
kamienica Baryczkowska. Stanowiła czoło głębokiej
parceli sięgającej Krzywego Koła (zob. Krzywe Kolo nr
7), pozostającej stale w całości w posiadaniu jednych
właścicieli (nie dzielonej), o tym samym numerze
hipotecznym. W pierwszej połowie XV w. własność Anny,
żony Piotra Pielgrzyma, od 1408 wójta warszawskiego.
Kamienica wzniesiona przez nich przed 1440, kiedy po raz
pierwszy wzmiankowana jako
własność Andrzeja Pielgrzyma-Górczewskiego, syna Anny i
Piotra, 1439-41 wójta Starej Warszawy. Posesja w rękach
Górczewskich do 1501. Następnymi właścicielami
burmistrzowska rodzina Landekerów, po których
dziedziczył na pocz. w. XVI ich wnuk Jerzy Baryczka,
rajca; w posiadaniu tego rodu do 1683. W tym czasie
kilkakrotnie przebudowywana. Pierwszy raz zapewne w 1509
(data na tablicy wmurowanej w sieni, zob. niżej),
ponownie przed 1562; wówczas (lub w czasie poprzedniej
przebudowy) podzielono i sklepiono piwnice, na parterze
od frontu wydzielono sklep (na drzwiach do niego z sieni
data 1562); wtedy zapewne trzykondygnacjowa..
W pierwszej połowie XVI w. wzniesienie murowanego
budynku gospodarczego na tyłach działki (zob. Krzywe
Kolo nr 7). Gruntowna przebudowa dla Wojciecha Baryczki
St., rajcy, sekretarza i owiesnego królewskiego,
upamiętniona tablicą na fasadzie (zob. niżej) z datą
ukończenia 1633; zapewne wtedy podwyższono kamienicę o
jedną kondygnację, dodając bogatą dekorację wnętrza, a w
fasadzie portal, obramienia okien i attykę. Wygląd
nadany wówczas kamienicy przetrwał do dziś. |
W latach 1683-1808
własność Minasowiczów, ormiańskiej rodziny
kupieckiej. W końcu w. XVIII i za czasów pruskich
mieściła się tu fabryka skór Cadra. W 1851 zakwalifikowana do
rozbiórki; 1852 remontowana przez budowniczego Leona
Żakowskiego, współwłaściciela. Wśród późniejszych
właścicieli m.i. 1888-1910 rodzina Szancerów. 1911
odkupiona na siedzibę przez Towarzystwo Opieki nad
Zabytkami Przeszłości od Heleny z Szancerów Szteinberg.
W tym samym roku podjęto prace remontowe i
konserwatorskie pod kierunkiem Władysława Marconiego,
Czesława Przybylskiego, Teofila Wiśniewskiego i
Jarosława Wojciechowskiego. oraz otwarcie wystawy.
Odsłonięto wówczas na pierwszym piętrze, w izbie od
rynku, polichromowane belki stropowe, a w izbie tylnej
na ścianach malowany fryz podstropowy, pochodzące
prawdopodobnie z drugiej połowy XVII w. (nie zachowane).
Wykańczanie niektórych wnętrz przez kilka następnych lat
(1917 otwarcie sali posiedzeń wg proj. Zdzisława
Kalinowskiego, Zygmunta Kaminskiego i Jarosława
Wojciechowskiego). 1928 polichromia fasady wyk. przez
Stanisława Kazimierza Ostrowskiego. W 1937 r. kamienica
odkupiona przez Gminę m. st. Warszawy z przeznaczeniem
(wraz z nr 34 i 36) na Muzeum Dawnej Warszawy. W 1938
rozpoczęcie prac adaptacyjnych i konserwatorskich wg
proj. Jana Zachwatowicza (architektura) i Stanisława
Hempla (konstrukcja); konserwacja malowideł we wnętrzach
przez Jana Rutkowskiego i Mariana Słoneckiego.
Po zniszczeniu 1944 zachowane piwnice, mury wraz attyką,
sklepienia parteru (częściowo ze sztukateriami) oraz
częściowo detale fasady. Odbudowywana etapami: 1947-50 i
1952-3, prace wykończeniowe do 1957 wg proj. Stanisława
Żaryna, na podstawie przedwojennej dokumentacji, w
nawiązaniu do stanu z pierwszej połowy XVII w., z
pominięciem malarskiej dekoracji fasady z 1928 i
pomieszczenia mieszkalnego na poddaszu od strony
podwórza. Do odbudowy weszły wszystkie zachowane
elementy. - Manierystyczna. Czterokondygnacjowa,
trzytraktowa. Piwnice gotyckie, w większości z w. XVI.
Na parterze sień przelotowa. Dekoracja architektoniczna
parteru z 1633, częściowo rekonstruowana. Sześć
kamiennych portali, drzwi żelazne z datą 1562. W sieni
wmurowane kamienne tablice związane z rodem Baryczków:
l. tablica erekcyjna kamienicy z 1509, późnogotycka,
częściowo zniszczona, czytelny anioł z rozłożonymi
skrzydłami w zwieńczeniu, część liter i daty (..09) oraz
inicjały AB; przeniesiona prawdopodobnie 1629 do
spichrza Baryczków na ul. Brzozowej nr 22, a 1912 z
powrotem do kamienicy rynkowej; 2. relikt tablicy
erekcyjnej kamienicy z 1633 (kopia na fasadzie); 3.
płyta nagrobna Bony i Barbary, córek Wojciecha Baryczki,
(znaleziona na terenie posesji Bugaj nr 19).
Pod oknem pierwszego piętra tablica (wiernie
zrekonstruowana, pozostałość oryginalnej w sieni) z datą
1633 zakończenia budowy kamienicy i genealogią Baryczków,
kamienna w kartuszowym obramieniu. |
|
|
ozdobny portal |
tekst w
języku łacińskim, a jego tłumaczenie poniżej:
Na wieczną chwałę Boga
Najlepszego, Najwyższego
ku trwałej ojczyzny ozdobie, na własny, przyjaciół i
potom-
nych użytek Wojciech Baryczka z Boną Marianówną
małżonką, wielkich i najpotężniejszych świętej pamięci
Zygmunta III i Władysława IV Polski i Szwecji królów,
najpierw kuchni potem stajni najwierniejszy szafarz,
rajca warszawski,
pamięci Stanisława Baryczki rajcy i Jadwigi Kulińskiej -
rodziców, Bartłomieja, starszego ławnika i Krystyny
Fukierówny - dziadów, Jerzego burmistrza i Jadwigi
Bucholcerówny - pradziadów, Piotra i Anny
Najjaśniejszych książąt mazowieckich dworzan -
prapradziadów i przodków swoich na tej prastarej
umiłowanej ziemi budowlę tę, którą widzisz od
fundamentów wzniósł w roku od Narodzenia Chrystusa 1693.
Niech strzeże [jej] Pan i święci patronowie.
tekst na podstawie: H.
Cieszkowska i H. Kreyser - Gaudium in Litteris .
Warszawa 1993 |
|
|