|
Rynek Rynek 31, hip. 48,
kamienica Plumhoffowska, Pod Św. Anną (Rzepczyńska,
Kazubowska, Pod Św. Markiem, co najmniej od pierwszej
połowy XIX wieku nazywana niesłusznie kamienicą Książąt
Mazowieckich). Narożna z ul. Wąski Dunaj. Zachowane
liczne elementy architektoniczne znaczące rozwój budynku
od w. XV.
W 1440 wzmiankowany dom drewniany braci Rafaela
Suchopędka i Wawrzyńca, kuśnierza, od 1462 ich
spadkobiercy Ezechiela (Czechiela, Zachiela, Zachelisa),
kuśnierza. Kamienica wzniesiona przed 1466; wówczas
jednotraktowa (obejmująca obecne dwa przednie trakty),
podpiwniczona, trzykondygnacjowa z przyziemiem znacznie
wyższym od obecnego i niskimi piętrami (przynajmniej
drugim, może magazynowym). Z tego czasu zachowane
fragmenty ścian piwnicznych i zewnętrzna ściana boczna z
wnękami (od ul. Wąski Dunaj). Od 1467 w rękach Macieja
Rzepki, zapewne przez tę rodzinę rozbudowana o tylny
trakt mieszczący izbę i przechód na podwórze (zachowane
ściany: tylna i zewnętrzna od ul. Wąski Dunaj). Od końca
XV wieku w posiadaniu burmistrzowskiej rodziny Kazubów,
przez których w początkach XVI w. gruntownie
przebudowana, prawdopodobnie w kilku etapach
(umieszczona niegdyś nad wejściem data 1535 mogła
oznaczać zakończenie prac). Kamienica w latach 1556-1630
należała do Szałapskich (Sczalapskich), m.i. Adama,
złotnika i Jana, pisarza kancelarii królewskiej, po 1581
zapewne remontowana.
W latach 1635-1637 gruntownie przebudowana przez
ówczesnego właściciela Henryka Plumhoffa, kupca,
burmistrza; zmieniono wówczas wysokości kondygnacji
(zachowane do dziś), w przyziemiu wydzielono sień, w
ścianę której wmontowano oba portale, wykonano stiukową
dekorację wielkiego sklepu w przyziemiu (nie zachowana),
elewacjom nadano nowy wystrój (portal, obramienia okien,
dekoracja sgraffitowa, attyka, wykusz w elewacji
bocznej). Od 1645 własność Dawida Mintzera, serwitora
królewskiego, następnie: Dawida Zappio, burmistrza (z
nim zapewne wiązać można modyfikację fasady, na której
umieszczono, dziś nie istniejącą, płaskorzeźbę św. Marka
z lwem). Od 1699 Winklerów, ok. 1732 Drewników (Drewnikowskich),
1741-ok. 1780 Jordana Kostrzewskiego, dra medycyny (1766
mieściła się tu pierwsza warszawska traktiernia Quellusa).
Ok. 1784-1819 burmistrzowskiej rodziny Lobertów
(Wojciecha, Jana, Karola), wówczas być może remontowana
(po 1790). 1834 gruntownie przebudowana przez ówczesnych
(1821-73) właścicieli Marię i Franciszka Tietzów
(Tyców): zmieniono podziały wnętrz, dobudowano przy
elewacji tylnej klatkę schodową (wspólną z kamienicą
tylną, ul. Piwna nr 48), przesłoniętą od Wąskiego Dunaju
murem parawanowym z prześwitami, częściowo pozbawiono
elewacje detalu i zlikwidowano attykę. Następni
właściciele m.i.: 1887 Franciszek Strycharzewski, ok.
1907-13 Salomon Zond.
W roku 1913 kamienica wykupiona, ze składek społecznych,
z rąk prywatnych i przekazana na rzecz Towarzystwa
Miłośników Historii. Z jego inicjatywy, po szczegółowych
badaniach, konserwowana 1913-1915 przez Władysława
Marconiego i Jarosława Wojciechowskiego; odsłonięto
relikty gotyckie, częściowo zrekonstruowano attykę,
przywrócono niektóre detale z przebudowy 1635-7. Po
zniszczeniach 1944 zachowane: piwnice, w większości
fasada, elewacja boczna i sklepienia parteru. Po
zabezpieczeniu 1947-9 odbudowana 1948-53 wg proj. Jana
Grudzińskiego, z zachowaniem ocalałych elementów, nowo
projektowaną elewację tylną i wnętrzami, na parterze
nawiązującymi do stanu sprzed 1944. -
Czterokondygnacjowa, trzytraktowa (na wyższych
kondygnacjach połączona z kamienicą nr 29). Piwnice w
trzech poziomach (z najniższego wejście do d. studni,
zob. ul. Piwna nr 48).
Fasada późnorenesansowa z elementami gotyckimi,
trzyosiowa. W przyziemiu, po lewej, kamienny portal
późnorenesansowy. Obok portalu zamurowany otwór
piwniczny w kamiennym obramieniu; po prawej duże okno
zamknięte odcinkowe, nad nim fragmenty ceglanych
ostrołukowych blend profilowanych, z początków XVI
wieku. Wyższe kondygnacje podzielone fryzami
sgraffitowymi, 1635-1637 (częściowo rekonstruowanymi),
przechodzącymi na elewację boczną, o motywach wici
roślinnej, głów kobiecych, ptaków. W narożniku pn.-wsch.
skarpa, nad którą na piętrze, w płytkiej niszy kamienna
figura św. Anny Samotrzeć , późnogotycka z pierwszej
połowy XVI wieku. Na poziomie I i częściowo II p.
odsłonięty gotycki mur ceglany, w części wsch. z
pięcioma smukłymi oprofilowanymi wnękami ostrołukowymi
ok. poł. w. XV.
Kamienica pieknie odrestaurowana. |