|
 |
Rynek 20 |
|
 |
Rynek nr 20, hip. 60,
kamienica Winklerowska (Balcerowska). Wzniesiona w. XV,
zapewne jako jednotraktowa z piwnicą przykrytą stropem
(ślady gniazd po belkach). Pierwszym znanym właścicielem
1476-98 Gambala, następnym, od 1511, przez półtora
wieku, Baltazar (Balcer)
Giza, ławnik i rajca, oraz jego spadkobiercy. W. XVI co
najmniej dwukrotnie przez tę rodzinę przebudowywana i
powiększana (m.in. 1599 nowa ściana od kamienicy nr 18,
zapewne dobudowa tylnego traktu). W wyniku przebudów
dwutraktowa, dwupiętrowa ze sklepionymi piwnicami,
wielką sienią na parterze i sklepioną izbą tylną. W tym
samym stuleciu wzniesiona oficyna gospodarcza, z murem
zamykającym pierwsze podwórze, oraz drugi budynek za
murem obronnym (zob. ul. Brzozowa nr 23). W. XVII
ponownie przebudowana. Od końca w. XVII do ok. 1790
własność kupieckiej rodziny Winklerów; wówczas, 1743,
trzypiętrowa, trzytraktowa. W. XIX-XX należała m.in. do:
ok. 1812-21 Ptaszyńskich, ok. 1844-53 Duratowiczów
(przed 1867 wzniesiono oficynę boczną w podwórzu), ok.
1876-1915 Michała Wliczana i jego sukcesorów; ostatnim
właścicielem Tadeusz Jan Kazimierz Borowski. 1928 remont
fasady z likwidacją balkonu na I p. oraz wykonaniem
polichromii przez Felicjana Szczęsnego Kowarskiego.
Po zniszczeniach 1944 zachowane piwnice, ściany do
wysokości drugiej kondygnacji (boczna od nr 22) i
trzeciej (tylna) oraz częściowo przyziemie fasady (m.in.
portale).
W trakcie prac badawczych
1948 odkryto liczne detale gotyckie, m.in.: w fasadzie
portal, resztki profilowań zejścia do piwnicy i wnęk
okiennych na I p.; w elewacji tylnej wnęki okien,
których filary od wnętrza zaokrąglone (I p.) lub
sfazowane (II p.); we wnętrzu sieni wnęka z kilkoma
warstwami malowideł konserwowanych 1948-51 przez zespół
pod kierunkiem Bohdana Marconiego, na I p. w tylnym
trakcie artykulacja ścian (fryz arkadkowy na kamiennych
wspornikach i późniejsza wnęka). |
|
Kamienica odbudowana
1952-53 wg proj. Anny Boye-Guerquin z zachowaniem
ocalałych reliktów, zrekonstruowaniem części muru i
glifu okiennego nad portalem głównym fasady, odtworzonej
wg stanu sprzed 1944, nowo projektowanymi wnętrzami (z
zachowaniem układu przyziemia) i elewacją podwórzową.
Czterokondygnacjowa, trzytraktowa. Wnętrza połączone z
kamienicą nr 18 mieszczą Muzeum Literatury im. Adama
Mickiewicza. Piwnice (do 1952 gotyckie) trzytraktowe (w
tylnym nie podpiwniczonym przechód), z podziałami
wzdłużnymi wszystkich traktów, przesklepione kolebkowo,
ze schodami wewnętrznymi w grubości muru między drugim i
trzecim traktem i zewnętrznymi na Rynek oraz z wnękami w
obu ścianach bocznych i dzielącej pierwszy trakt; ściany
stanowiące obrys dwóch przednich traktów w. XV,
pozostałe ściany i sklepienia w. XVI (m.in. ściana
między pierwszym i drugim traktem zasłania wcześniejszą
wnękę). Na parterze w trakcie przednim sień na całą
szerokość budynku, z nowym stropem belkowym; jej ściana
pn. (od kamienicy nr 22) nie tynkowana, z cegły w
układzie polskim, w. XV, częściowo przemurowana, z
półkoliście zamkniętą wnęką (zdjęcie poniżej), w której
trzy ostrołukowe arkadki na wspornikach; we wnęce
resztki malowideł z pierwszej połowy w. XVI, z których
czytelne Oblicze Chrystusa adorowane przez dwa anioły
(do 1952 w nieco późniejszej warstwie, pod arkadkami.
Pokłon Trzech Króli). |
www.muzeumliteratury.pl
 |
|
|
|
|
|
