|
 |
|
Boleść,
Bonifraterska (strona wschodnia),
Burmistrzowska,
Ciasna,
Dolańskiego,
Fondamińskiego,
Franciszkańska,
Freta,
Gomulickiego,
Konwiktorska,
Kościelna,
Koźla,
Pl.Krasińskich (strona
wschodnia),
Międzyparkowa,
Mostowa,
(pierzeja północna),
Nowiniarska,
Piesza,
Przyrynek,
Rajców,
Rybaki,
Rynek Nowego Miasta,
Samborska,
Sapieżyńska,
Stara,
Świętojerska (do Pl.Krasińskich),
Szymanowska,
Telakowskiej,
Wójtowska,
Zakroczymska. |
|
 |
historia
Rynku |
|
|
|
Eugeniusz
Szwankowski tak przedstawia historię Rynku
Nowego Miasta:
Plac między ulicami Freta
i Kościelną. Wytyczony jako rynek założonego
przed 1408 miasta Nowej Warszawy, miał
początkowo kształt prostokąta zbliżonego do
kwadratu o rozmiarach 140 xl20 m. Część
północno-zachodnią R. wydzielono pod kramy i
jatki, a na 57 działkach otaczających R.
wzniesiono drewniane domy mieszczan. W XV w. na
środku R., w pobliżu pierzei wschodniej, stanął
drewniany ratusz. Na początku XVI w. na terenie
przeznaczonym na kramy, obok łaźni, zaczęto
stawiać domy mieszkalne, w 1544 zabudowę
zniszczył pożar, po którym odbudowano ratusz
murowany. Domy nawet zamożnych kupców, pozostały
nadal drewniane; w połowie XVII w. przy R. były
zaledwie dwa domy murowane. W 1656 R. został
spalony przez Szwedów. Odbudowano go w ciągu
kilkunastu lat wznosząc domy nadal drewniane; w
1680 stanął ratusz, na innym miejscu, w pobliżu
obecnej studni. W 1688 wzniesiono barokowy
kościół Sakramentek (arch. Tylman z Gameren);
ten sam architekt przebudował na klasztor pałac
Kotowskich w głębi posesji. Ok. 1740 wzniesiono
nowy klasztor w pobliżu ul. Starej (arch. A.
Solari).
W drugiej połowie XVIII w. kamienice wyparły
większość drewnianej zabudowy. Były one
niewielkie 1- i 2-piętrowe z drewnianymi
oficynami i zabudowaniami gospodarczymi. W 1785
przebudowano ratusz, obudowując go sklepami. W
1793 wybudowano jatki rzeźnicze.
W 1818 rozebrano ratusz, w 1836 uporządkowano
targ. W 1853-1855 do R. doprowadzono wodociąg. W
1863 na R. odbyła się egzekucja pięciu
powstańców (sztyletników*)). W l.1859-1864
nadbudowano kilka kamienic, w 1878 skasowano
targi i urządzono skwer. Intensywny ruch
budowlany, który rozpoczął się w końcu XIX w. i
trwał do 1911, zaznaczył się budową kilkunastu
5-piętrowych kamienic, zacierając w znacznej
mierze zabytkowy charakter architektury
rynkowej. R. zamieszkany był wówczas przeważnie
przez drobnych rzemieślników i robotników. W
1932 ustawiono na skwerze figurę św. Klemensa Hofbauera.
W 1944 R. spłonął całkowicie, zburzono 80%
murów, m. in. zabytkowy kościół Sakramentek. W
1947 odbudowano klasztor Sakramentek; pierzeję
południową i skos zabudowy R. zaprojektowano na
nowo w stylu nawiązującym do architektury XVIII
w., fasady pokryła nowoczesna polichromia.
Odbudowano także kościół Sakramentek. W pobliżu
Freta ustawiono XIX-wieczną studnię. Po stronie
wschodniej (nr 5/7) umieszczono kino „Wars".
Powierzchnię bruku i chodników zróżnicowano w
paru poziomach. Odbudowę R. zakończono w 1955.
*) sztyletnicy - organizacja zbrojna z
okresu powstania styczniowego. |
|
Rynek Nowego Miasta na obrazie Canaletta |
|
na
dawnych rycinach |
|
(Ilustrowany Przewodnik po Warszawie
wraz z treściwym opisem okolic miasta.
Warszawa. Nakład Redakcyi "Wędrowca"
1893. - pisownia oryginalna).
Rynek Nowego
Miasta niegdyś stanowił centrum osobnej
dzielnicy, która miała swojego
prezydenta i ratusz własny na środku
rynku. Targ ten przetrwał do naszych
czasów, a dziś na tem miejscu urządzono
skwer. teraz targi w rodzaju bazarów
mieszczą się w domach Nr.1 należącym do
p. Styczakowskiego, a komunikującym z
posesją podominikańską i Nr. 27 do p.
Markusa Lewi, a mającym przejście na
ulicę Kościelną. Jak wszystkie ulice tej
części miasta, tak i rynek zamieszkały
jest przez uboższą ludność.
KOŚCIÓŁ Św. KAZIMIERZA (PP. Sakramentek
zbudowany w r 1683 - 1688 przez królowę
Maryę Kazimierę, jako ślub, by mąż
zwycięzcą wrócił z pod Wiednia. Herb
królowej wraz z herbem męża Janiną,
znajduje się nade drzwiami głównemi
kościoła. Jest to niewielka świątynia, w
stylu renesansu włoskiego, o porządku
toskańskim. Plan kościoła ma kształt
krzyża równo-ramiennego, na którego
przecięciu wysoka i artystycznie
pomyślana kopuła, jest to bowiem budowla
czysto kopułowa. Środek tego krzyża
stanowi ośmiokąt. Wnętrze renesansowe,
pilastry korynckie, kopuła malowana
al
fresco ... |
|
obraz Władysława Chmielińskiego |
|
obraz Aleksandra Lessera |
|
 |
okres międzywojenny |
|
Z
warszawskiego przewodnika z 1938 r.:
Nieforemny plac, który przylega do ul.
Freta a tworzy dziś ul. Nowe Miasto, —
jest zdeformowanym, dawnym rynkiem
Nowego Miasta. Pierwotnie był on
czworobokiem, narożnik jego przylegał do
kośc. Panny Marii, pośrodku zaś (z
brzegu dzisiejszego skweru), znajdował
sie ratusz, zburzony w 1818 r. Już
budowa kościoła PP. Sakramentek w końcu
XVII w. oraz budynków klasztornych w
XVIII w. wpłynęła na zmianę charakteru
dawnego rynku, wszakże XIX w. i początek
XX w. przekształciły decydująco ten plac
zmieniając jego plan i wprowadzając
szereg rażących brzydotą domów.
Na skwerze ustawiono w 1932 r. figurę
św. Klemensa. |
|
Warszawa 1947 rok - reprodukcja z
ówczesnej gazety - fot. Jan Bułhak |
|
Rynek w latach 60-tych |
|
lata 70-te |
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
