|
Baczyńskiego,
Bagno,
Pl.Bankowy,
Bednarska, Bielańska,
Boduena,
Bracka,
Burchego,
Canaletta,
Chmielna,
Corazziego,
Czackiego, Daniłowiczowska, Pl.Defilad, Dowcip,
Elektoralna, Fredry, Gałczyńskiego, Gamerskiego,
Graniczna, Grzybowska, Pl.Grzybowski, Hipoteczna, skwer
Hoovera, Jana Pawła II
(strona wschodnia), Jasna,
Al.Jerozolimskie
(strona północna), Karasia, Karowa,
Kopernika, Kozia,
Krakowskie Przedmieście,
Kredytowa,
Królewska, Krywulta, Kubusia Puchatka, Małachowskiego,
Mariańska
(po obu stronach Świętokrzyskiej,
Marszałkowska,
Miodowa,
Pl.Mirowski, Mazowiecka, Moliera,
Moniuszki,
Niecała, Niżyńskiego, Nowy Przejazd,
Nowy
Świat, Oboźna, Okólnik, Ordynacka,
Orla, Ossolińskich,
Pańska, Piłsudskiego, Plater, Pl.Powstańców Warszawy,
Próżna, Przechodnia, Przeskok, Przybosia, Ptasia, Rysia,
Senatorska, Sewerynów, Sienkiewicza, Sienna, Smolna,
Al."Solidarności", Sosnowa,
Stawki, Szkolna, Szpitalna, Śliska
(nr 3-9),
Świętokrzyska, Tamka
(od Kopernika do Pałacu Ostrogskich nr 40, 43-49) Pl.Teatralny,
Tłomackie, Traugutta, Trębacka, Tuwima,
Twarda, Warecka, skwer Wiecheckiego, Widok, Wierzbowa,
Zgoda, Zielna, Zimna, Złota,
Pl.Żelaznej Bramy. |
|
historia ulicy i patrona |
|
|
Ulica idąca od
Świętokrzyskiej do ul. Traugutta.
Powstała w 1866 w wyniku parcelacji gruntów
pomisjonarskich i w 1867 nazwana została przez
rosyjski magistrat ul. Włodzimierską, na cześć
księcia ruskiego Włodzimierza. Od 1868 na
terenie ogrodu pomisjonarskiego odbywały się
przedstawienia cyrku „Rappo"; w 1872 Salomoński
wzniósł prowizoryczny budynek swego cyrku. Od
1870 Czackiego zabudowywana była kamienicami i
siedzibami instytucji, banków i stowarzyszeń; do
najstarszych należał gmach Towarzystwa
Kredytowego m. Warszawy z 1870 (arch. J.
Ankiewicz, rozbudowa W. Marconi); do
późniejszych (pod ob. nr 3/5) Stowarzyszenie
Techników założone w 1898 (arch. S. Szyller). Od
Czackiego idzie zaułek zwany Dowcip, wychodzący
bramą na Mazowiecką. Nazwę ul. Tadeusza
Czackiego, uczonego i działacza oświatowego
okresu oświecenia, otrzymała ulica w 1916.
Po wojnie na miejscu zniszczonej w większości
zabudowy mieszkalnej wzniesiono po 1950 gmachy
ministerstw (m. in. Min. Finansów) oraz innych
instytucji. W dawnym gmachu Stowarzyszenia
Techników mieści się Naczelna Organizacja
Techniczna.
(E. Szwankowski - zob. bibliografia).
|
|
Za przewodnikiem krajoznawczym Warszawy z
1938 roku podajemy:
nr 3/5 - gmach stow. Techników, mieszczący
lokale biurowe, piękna salę balową, fachową
bibliotekę.
nr 9-15 - niewielka ślepa uliczka, t. zw.
Dowcip, powstała stąd, że właściciele małej
oficynki, mieszczącej się w głębi prawnie
mieli zastrzeżony widok na wieże kość. św.
Krzyża i nie pozwolili widoku tego domami
zasłonić.
nr 21/25 - T-wo Kredytowe Miejskie (arch. J
Ankiewicz 1870 r.), posągi na fasadzie dłuta
T Rygiera, A Pruszyńskiego, L.
Kucharzewskiego, H. Ostrowskiego i P.
Welońskiego. Wewnątrz w wielkiej sali plafon
W. Gersona.
Na rogu ul. Traugutta - Gmach Kom. Kasy
Oszczędności m. st. Warszawy |
|
Patron ulicy
Tadeusz Czacki (1765 - 1813).
CZACKI Tadeusz (1765-1813), historyk,
organizator szkolnictwa, działacz
gospodarczy, bibliofil, założyciel Liceum
Krzemienieckiego i Biblioteki Poryckiej,
współzałożyciel Towarzystwa Warszawskiego
Przyjaciół Nauk. Ur. się 28 VIII w Porycku
na Wołyniu jako syn Feliksa (Szczęsnego),
podczaszego kor.,i Katarzyny z
Małachowskich. Kształcił się w domu
rodzinnym pod kierunkiem jezuity Faustyna
Grodzickiego. W latach 1768-74 przebywał w
Gdańsku wraz ze stryjem Franciszkiem Czackim
(1728-1787); mieszkał wtedy przy ul. św.
Ducha. W 1784-6 pracował w Komisji
Skarbowej, a w latach 1786-92 w Komisji
Skarbu Koronnego. Był inicjatorem
sporządzenia mapy hydrograficznej Polski i
Litwy, którą wykonał por. J. Mahler, jego
współpracownik. W 1790 jako komisarz Komisji
Skarbu Koronego brał udział w obradach nad
traktatem handlowym z Prusami. W
opublikowanym w 1790 roku dziełku
Reffleksye nad uszkodzeniem dla krajów
polskich wynikającym z zaniedbywania handlu,
pochodzącego z mniej ważenia, porzuconej nad
Gdańskiem opieki wskazywał na pożytki
płynące z utrzymania Gdańska przy Polsce (t.r.
ukazał się w Warszawie przekład na jęz. niem.)
W rękopiśmiennej pracy z 1792 r. Uwagi o
handlu z Anglią, Portą Ottomańską i innymi
narodami Czacki przedstawił znaczenie
Gdańska dla handlu Anglii z Polską. W swej
najważniejszej pracy O litewskich i
polskich prawach (t. I-II 1800-1)
wykorzystał zbiory archiwum m. Gdańska i
wiele dzieł gdańskich uczonych oraz prac o
Gdańsku, przez co zawarł w niej wiele
źródłowych informacji dotyczących Gdańska i
Pomorza, np. w tomie I omówił prawo składu
dla Gdańska, w tomie II umieścił tabl.
ilustrującą eksport zboża przez Gdańsk.
|
W załączonym
tu atlasie numizmatycznym zamieścił
wizerunki wielu gdańskich, elbląskich i
toruńskich monet; była to pierwsza polska
praca numizmatyczna obejmująca całość naszej
numizmatyki. W lipcu 1792 r. zakończył pracę
w Komisji Skarbowej i rozpoczął na szeroką
skalę akcję bibliofilsko-kolekcjonerską. W
1795 r. umieścił swe zbiory w Porycku na
Wołyniu. W poszukiwaniu materiałów
historycznych udawał się wielokrotnie do
Gdańska, Oliwy, Torunia i Elbląga. W Gdańsku
zatrzymywał się w hotelu "Dom Angielski"
przy ul. Chlebnickiej, Olivaer Herberge
(Targ Drzewny), "Koenigsberger Herberge"
(ul. Elbląska). Zamierzając poświęcić się
dziejopisarstwu, gromadził zwłaszcza
pamiątki przeszłości narodowej źródła i
materiały historyczne Biblioteka w Porycku
liczyła 1558 wol. rękopisów, ponad 8500
tomów dzieł pol., 34 tys. obcych i ok. 20
tys. broszur. Z zachowanych katalogów
wynika, że posiadała wiele druków
pomorskich, m.in. dzieła J. Heweliusza, B.
Keckermanna, G. Lengnicha, G. Reygera, M.
Volckmara, F. Kluvera. Obecnie większość
poloników z tej biblioteki znajduje się w
zbiorach Biblioteki Czartoryskich w
Krakowie. Czacki był jednym z inicjatorów,
założycieli i najbardziej aktywnych członków
Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie. W
1801 r. odbył podróż naukową do Królewca,
Fromborka i Gdańska. Zwiedzał Gdańsk m. in.
w 1801, 1802, 1803. Zawarł wtedy znajomość z
K.C. Mrongowiuszem, który wspomniał go w
podręczniku z 1805. Rezultatem tej
znajomości były starania Czackiego w 1805 r.
o sprowadzenie Mrongowiusza do Krzemieńca na
bibliotekarza i nauczyciela Gimnazjum
Wołyńskiego (późn. Liceum Krzemienieckiego),
założonego przez Czackiego w t.r. W 1802 r.
założył krótko istniejącą spółkę handlową
Towarzystwo Żeglugi. Był żonaty od 1792 z
Barbarą Dembińską. Zm. 8 II 1813 r. w Dubnie.
18 VI 1965 r. nadano jego imię statkowi
handlowemu, m/s Czacki".
(Biogram Tadeusza Czackiego (1765-1813),
Słownik Biograficzny Pomorza
Nadwiślańskiego, suppl. I, Gdańsk 1998 -
opracowała Małgorzata Czerniakowska).
Jak podaje
Tygodnik Ilustrowany nr 69 ze stycznia 1861
roku: odznaczony orderem św. Stanisława w
1786 roku, a w 1791 Orderem Orła Białego. |
|
|